تفاوت ضد یخ بتن با زودگیر ملات در چیست؟ فرق زودگیر دارای کلر و بدون کلر

ضدیخ یا زودگیر یا ضد یخ بتن بتن با زودگیر و ضد یخ ملات متفاوت است. اساس تفاوت این دو ماده ترکیبات و ساختار شیمیایی این مواد است. وجود یون کلر و سایر ترکیبات کلر دار در زودگیر ملات، عمده تفاوت این دو ماده را تعیین می‌کند.

ضد یخ بتن چیست و چه تفاوتی با ضد یخ ملات دارد؟

در صورتی که ضدیخ بتن بر پایه موادی نظیر نیترات و تری اتانول آمین و یا فرمات هستند. کلر یکی از عناصر فعال در طبیعت بوده و تقریبا با همه فلزات قابلیت واکنش دارد. آهن موجود در میلگرد نیز از دست این ترکیبات کلردار در امان نبوده و دچار خوردگی می‌شود. پس زودگیر کلر دار یک عامل مخرب برای بتن آرمه خواهد بود نه یک عامل تقویت کننده.

جلوگیری از یخ زدن بتن در واقع جلوگیری از یخ زدن آب اضافی موجود در بتن است. این آب باید سریع به مصرف برسد. تسریع در واکنش هیدراسیون یک روش برای مصرف آب قبل از یخ زدن آن است. اگر آب بتن یخ بزند نیمی از مقاومت نهایی آن از دست خواهد رفت. اگر این روند یخ زدن و ذوب شدن به صورت یک چرخه تکراری باشد امکان ترکیدن بتن نیز وجود دارد. رسیدن به حداقل مقاومت لازم قبل از یخ زدن بتن ضامن سلامتی بتن در هوای سرد خواهد بود که ضدیخ اصلی‌ترین هدفش در بتن همین موضوع است.

نکته: استفاده از کلمه ضدیخ برای ماده‌ای که از یخ زدن جلوگیری کند رواج دارد. ولی در بتن مواد ضدیخ مقدار اندکی دمای انجماد آب را پایین آورده و این اثر مشهود نیست. این ماده در واقع زمان گیرش سیمان را به جلو خواهد انداخت. پس به کار بردن نام زودگیر برای این مواد بسیار قابل قبول‌تر است.

پس در فصل سرما برای ایجاد پیوستگی در امر بتن ریزی باید از یک ضدیخ مناسب استفاده کرد. معمولا روی بسته بندی نوع ضدیخ به دلیل حساس بودن موضوع قید می‌شود. وجود یون کلر در بتن باید توسط شرکت تولید کننده روی محصول درج شود. ولی در بازار محصولات زودگیر کلر دار با نام تجاری ضدیخ ملات و زودگیر بدون کلر هم با نام ضدیخ بتن عرضه می‌شود. برای استفاده از این مواد به کار بردن تیم خبره بسیار ضروری است. این مواد بتن را سریع سفت کرده و روانی آن با سرعت بیشتری کم خواهد شد. پس کار کردن با بتن سخت شده و حتی امکان سخت شدن بتن و غیرقابل کارپذیری وجود دارد.

ضدیخ را دو نوع پودری و مایع تولید می‌کنند. مقدار مصرف ضد یخ بر اساس دمای هوا و عیار سیمان بتن تعیین می‌شود. با افزایش دما و کاهش عیار سیمان نیاز به مقدار ضدیخ هم افزایش می‌یابد. اگر زودگیر بتن از نوع جامد یا پودری باشد بهتر است ابتدا در آب حل و سپس به کل مخلوط بتنی اضافه شود. یکی دیگر از روش‌های زودگیر کلریدی بررسی آزمایشگاهی با روش‌های موجود برای شناسایی یون کلر در این ترکیبات است. این روش عملا در محل کارگاه غیر قابل استفاده است. فراهم کردن مواد و شرایط آزمایش امری بسیار دشوار است.

محل نگهداری ضدیخ به گونه‌ای انتخاب شود که خود مایع ضدیخ منجمد نشود. در صورت یخ زدن این مواد نباید با حرارت مجددا ذوب شود. این مواد محدودیت منع مصرف به دلیل مخاطرات زیست محیطی و خطرات انسانی ندارد.

بیشتر فرمول شیمیایی ضدیخ سدیم نیترات و سدیم کلرید یا نمک طعام است. البته برخی الکل‌ها با وزن مولکولی زیاد و سایر محلول‌های الکترولیتی و غیر الکترولیتی هم جزو مواد زودگیر سیمان هستند. برخی مواد دیگر هم مثل افزودنی دوگانه و سه گانه شامل پوتاش و افزودنی‌های کلسیم کلریدی به همراه مخلوطی از سایر نمک‌ها فعالیت ضدیخ در مخلوط‌های سیمانی را انجام می‌دهند. افزودنی گیرش آنی هم وجود دارد که تا 8 ساعت مقاومت بتن را به 21 مگاپاسکال می‌رساند. سیمانی که سولفات کمتری دارد ضدیخ تاثیر بیشتری روی زودگیری آن می‌گذارد.

حفظ اسلامپ بتن در صورت استفاده از زودگیر بتن بسیار مهم است. نسبت آب به سیمان را باید کمتر از 5/0 در نظر گرفت. استفاده از این مواد در هوای سرد الزامی است. طبق استاندارد هوای سرد برای بتن دمای زیر 5 درجه سانتی‌گراد به صورت 72 ساعت پیوسته است. ضدیخ قابلیت بتن ریزی پیوسته را در این شرایط فراهم می‌کند. کاهش زمان پروژه و کنترل هزینه‌های سربار نیز از اهداف استفاده از ضدیخ بتن است.

هم زدن بتن تا رسیدن به یک مخلوط همگن الزامی است. در غیر این صورت ضدیخ در یک قسمت جمع شده و بقیه بتن یخ می‌زند. در این حالت فشار جانبی وارد به قالب بسیار زیاد خواهد شد. در این وضعیت امکان جدا شدن قالب قبل از سفت شدن بتن وجود خواهد داشت. حتی توصیه شده قبل از ریختن بتن در هوای سرد قالب کاملا از یخ و برف زدوده شود. افزایش دمای مصالح بتن یکی از راهکارهای دیر یخ زدن بتن است. در مواردی هم نصب آبگرمکن در محل کارخانه ساخت بتن برای استفاده از آب با دمای بالا راهکار مناسبی است.

برخی از افراد این افزودنی را با حباب‌ساز ترکیب کرده تا اطمینان بتن ریزی در یخبندان بیشتر شود. میزان هوای بتن تازه در این حالت نباید بیش از 2% شود. در بدترین شرایط هم مصرف ضدیخ از 5% نباید فراتر رود. اگر با مصرف 5% ضدیخ نتوان از یخ زدن بتن جلوگیری کرد. استفاده از سایر روش‌های مراقبتی باید به کار گرفته شود.

زودگیر بتن در شرایطی غیر از یخبندان هم کاربرد دارد. مثلا بتن ریزی در مکان شیب‌دار و حتی بتن ریزی در زیر آب با استفاده از ضدیخ میسر خواهد بود. کاهش درجه اشباع بتن دلیل اصلی گیرش سریع سیمان و قابلیت استفاده در این موارد می‌باشد.