بتن ریزی
بتن ریزی در هوای گرم: بررسی الزامات بتن‌ریزی در تابستان در سه بازه زمانی
بهمن
منظور از بتن ریزی در هوای گرم، زمانی است که دمای بتن تا 32 درجه سانتی‌گراد رسیده باشد. در چنین شرایطی، عدم رعایت نکات لازم از سوی ناظر در زمینه بتن‌ریزی و بررسی‌های قبل و بعد از آن، باعث می‌شود مشکلات جدی هنگام بتن‌ریزی ایجاد شود. در این مقاله بر آن هستیم ضمن بررسی همه‌جانبه و در عین حال کاربردی بتن‌ریزی، نکات مهمی که ناظر باید درباره بتن ریزی در هوای گرم بداند، تبیین کنیم. پس تا انتها همراه ما باشید.
بتن ریزی در هوای گرم
زمانی که در هنگام بتن‌ریزی، دمای بتن از 32 درجه سانتی‌گراد بیشتر باشد، شرایط بتن ریزی در هوای گرم حاکم می‌گردد. سؤالی که این‌جا مطرح است اینکه چه موقع دمای بتن از 32 درجه بالاتر می‌رود؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت، زمانی که دمای هوا حدود 30 درجه باشد، بتن 2 درجه گرم‌تر از دمای هوا خواهد بود و احتمالاً لازم است شرایط بتن ریزی در هوای گرم اجرا شود. بدین‌ترتیب، ناظر باید از کارفرما بخواهد تا در حد امکان در زمان خنکی از شبانه‌روز بتن‌ریزی را انجام دهد.
نکات پیش از بتن ریزی در هوای گرم
پیش از بتن ریزی در هوای گرم، لازم است ناظر نکاتی را در نظر بگیرد. برای مثال، ناظر باید تجهیزاتی که احتمال دارد در این شرایط به آن نیاز پیدا کند را همراه داشته باشد؛ تجهیزاتی چون: ویبره اضافی، دماسنج، افزودنی‌های عمل آوری بتن، انواع روان کننده بتن و… .
از آن‌جا که در هوای گرم ممکن است بتن زود سفت شود، وجود ویبره اضافه برای جایگزینی سریع یا وجود دماسنج برای چک مدام و پیوسته دمای بتن لازم است. همچنین وجود افزودنی‌های روان کننده بتن طی بتن‌ریزی در کارگاه نیاز است.
در هنگام بتن‌ریزی در شرایط آب و هوایی گرم، دمای بتن باید به طور منظم در طول بتن‌ریزی چک شود تا بیش از 32 درجه نشود. چنانچه در 32 درجه سانتی‌گراد، ترک‌خوردگی‌های حرارتی در بتن به وجود آید، دستگاه نظارت و مشاور تشخیص می‌دهد حداکثر دما را کاهش دهد. در چنین شرایطی دستگاه نظارت مشاور می‌تواند این دمای حداکثری را برای شما کمتر کند؛ برای مثال دستگاه نظارت مشاور، دمای 26 درجه را به عنوان دمای بتن در طول بتن‌ریزی تعیین می‌کند.
از دیگر نکاتی که پیش از بتن‌ریزی باید رعایت شود، مکان‌هایی است که در آن مصالح بنایی قرار می‌گیرد. اگر در محل بتن‌ریزی مصالح بنایی قرار دارد و این مصالح در تماس با بتن قرار می‌گیرد، حتماً باید مصالح اشباع شود یا اینکه قالب‌ها و میلگردهایی که در معرض آفتاب قرار گرفتند، پیش از بتن‌ریزی آب‌پاشی شوند تا خنک شده و در نتیجه، مشکلی برای بتن‌ریزی ایجاد نشود. البته توجه داشته باشید آب اضافی این مصالح باید پیش از بتن‌ریزی تخلیه گردد.
اما نکته نهایی که در این مرحله ناظر باید به آن توجه کند این است که در بعضی پروژه‌ها و بعضی مناطق به دلیل شرایط جوی و آب و هوایی، ممکن است احتمال بروز ترک‌های ناشی از جمع‌شدگی خمیری بالا باشد. بنابراین باید از ایجاد این ترک‌ها و تبخیر سطحی که عامل اصلی بروز این نوع ترک‌ها است، جلوگیری نمود؛ برای این امر چندین راهکار وجود دارد:
- استفاده از نایلون‌های شیری رنگ (البته نباید در تماس با بتن باشد).
- استفاده از مواد کیورینگ غشاساز
- استفاده از الیاف پلی پروپیلن (0.1 تا 0.2% حجم کل بتن)
- استفاده از بادشکن و سایه‌بان
نکات مهم در بتن‌ریزی در هوای گرم
در این بخش از مقاله، به بیان مهم‌ترین نکاتی خواهیم پرداخت که ناظر باید هنگام بتن‌ریزی به آن‌ها توجه داشته باشد.
- سرعت پمپاژ بتن: سرعت پمپاژ بتن در فصل گرما باید متناسب با دمای هوا باشد. اگر در فصل خیلی گرم سرعت پمپاژ پایین باشد، احتمال این است که بتن در بعضی بخش‌ها سفت شده و بدین‌ترتیب بتن‌ریزی دچار مشکل شود.
- پیوستگی بتن‌ریزی: مسأله پیوستگی بتن ریزی در هوای گرم بسیار مهم است. اگر بتن به صورت پیوسته ریخته نشود، ممکن است شکافی حین بتن‌ریزی ایجاد شود.
- به بتن آبی اضافه نشود: نکته‌ای که در کارگاه‌ها دقت زیادی در انجام آن نشده و لازم است ناظر نسبت به آن دقیق باشد این است که راننده‌ی تراک میکسر یا اپراتور پمپ به بتن آب اضافه نکند. زمانی که راننده تراک روی گلگیر می‌نشیند و اهرم دیگ تراک را به دست می‌گیرد، به شیر آبی که کنار اهرم دیگ است نیز دسترسی کامل دارد و به راحتی می‌تواند شیر را باز کرده تا آب از بالا وارد تراک شود. این مسأله واضح نیست و در صورتی که راننده چنین کاری انجام دهد، ناظر نمی‌تواند به آن مشرف بوده و متوجه این موضوع شود.
این کار باعث می‌شود بتن‌ریزی با سرعت بیشتری انجام شده، بتن در پمپ گیر نکند و بدین‌ترتیب وسایل اپراتور پمپ دچار آسیب‌دیدگی نشود، اما در عین حال به شدت مقاومت بتن را کاهش می‌دهد. از آن‌جا که بتن ریزی در فصل گرم با این رویداد عجین شده است، ناظر پروژه باید روی این مسأله توجه ویژه‌ای داشته باشد. - انجام نازک‌تر بتن‌ریزی: ناظر باید به این نکته توجه داشته باشد که تا حد امکان، بتن‌ریزی را به صورت نازک انجام دهد تا حرارت ناشی از هیدراتاسیون خیلی بالا نرود.
بیشتر بخوانید: سیر تا پیاز کاهش دمای بتن در هوای گرم
نکات پس از بتن ریزی در هوای گرم
ناظر لازم است پس از عملیات بتن‌ریزی و زمان اجرای عملآوری، نکات زیر را مد نظر داشته باشد.
- استفاده از حوضچه عملآوری: بهترین حالت عملآوری دال‌های بتنی، تشکیل حوضچه آبی روی آن است. البته با توجه به مصرف آب بالا در این روش و مسأله کم‌آبی، این نوع عملآوری کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- استفاده از مواد کیورینگ یا غشاساز
- استفاده از نایلون‌های شیری رنگ: این نایلون‌ها از خروج سطحی رطوبت جلوگیری کرده و به عملآوری بتن در فصل گرم کمک می‌کنند.
تا چه زمانی باید عملآوری بتن را ادامه داد؟
در جدول آیین‌نامه آبا، به صورت دقیق بیان شده که بتن را باید چند روز و چند ساعت در شرایط آب و هوایی گرم عملآوری کرد؛ اما به طور معمول در فصل گرما اگر دمای سطح بتن از 25 درجه بالاتر باشد، حداقل باید 5 تا 6 روز عملآوری انجام شود. البته هر قدر مدت زمان عملآوری بالاتر رود و بتوانید بتن را بیشتر عملآوری کنید، برای بتن بهتر خواهد بود.
شرایط قالب‌برداری در فصل گرما
از آن‌جا که در فصل گرما بتن زودتر کسب مقاومت می‌کند، می‌توان زودتر قالب‌برداری را انجام داد. بنابراین در این‌جا حساسیت‌های قالب‌برداری در فصل سرما وجود نخواهد داشت؛ اما چند قانون کلی وجود دارد:
اگر آزمونه‌هایی که جهت آگاهی از شرایط بتن در مرحله نمونه‌برداری از بتن به دست آورده می‌شود، به 70% مقاومت فشاری هدف رسیده باشد، می‌توان قالب‌های سطوح زیرین را برداشت و اگر به 90% مقاومت فشاری هدف رسیده باشد، می‌توان پایه‌های اطمینان آن را هم برداشت.
چنانچه از مقدار مقاومت آزمونه‌ها آگاهی نداشتید، با مراجعه به آیین‌نامه آبا می‌توانید عملیات قالب‌برداری را به صورت دقیق انجام دهید. در این آیین‌نامه جدولی طراحی شده که بر مبنای نوع المان بتنی (عمودی، سقف‌های تیرچه بلوک، دال‌های یک‌طرفه و …) می‌توانید مدت زمان قالب‌برداری را به صورت دقیق مشاهده کنید.
نکاتی درباره نمونه‌برداری در فصل گرما
بعضاً مشاهده کرده‌اید نمونه‌ها در فصل گرما به درستی جواب نمی‌دهند و مقادیر بالاتر و پایین‌تری را نمایش می‌دهند. این مسأله مشکلات خاصی ایجاد می‌کند. بنابراین انجام کامل و صحیح نمونه‌برداری و نتایج حاصل از آن بسیار مهم است.
متأسفانه زمانی که مسئول آزمایشگاه در زمان نمونه‌برداری حضور دارد، اپراتور پمپ یا راننده تراک میکسر از نمونه‌بردار می‌خواهد ابتدا نمونه‌ی خود را بردارد و پس از برداشت نمونه به بتن آب اضافه می‌کند. در بعضی مواقع، مسئولین آزمایشگاه با اپراتور یا راننده تراک هماهنگ هستند و این امر در نهایت فاجعه می‌آفریند.
نکته‌ی دیگری که لازم است ناظر به آن توجه داشته باشد اینکه (در صورت اضافه کردن افزودنی)، حتماً نمونه‌برداری پس از اضافه کردن افزودنی بتن انجام شود؛ زیرا در زمان آزمایش، بتنی که جهت بتن‌ریزی داخل ساختمان و المان‌های ساختمانی به کار گرفته می‌شود، ملاک است.
گاهی اوقات پیش آمده بعد از رسیدن تراک به محل پروژه باید بررسی شود که آیا راننده طی مسیر به مخلوط بتن آب اضافه کرده است یا خیر؟ تنها راهی که برای تشخیص این فرایند وجود دارد، بکارگیری تست چگالی بتن تازه است. زمانی که راننده تراک به بتن تازه آب اضافه می‌کند، چگالی بتن کاهش می‌یابد.
در ویرایش جدید استاندارد 6044، اجرای تست چگالی بتن تازه الزامی است و بتن منتقل شده به محل پروژه، باید حتماً تحت تست چگالی بتن تازه قرار گیرد؛ اما متأسفانه در حال حاضر این تست انجام نمی‌شود و مسئولین آزمایشگاه‌های بتن فقط تست اسلامپ را انجام داده و آزمونه‌های تست مقاومت را پر می‌کنند.
نکته پایانی اینکه، نمونه‌های برداشته شده و آزمونه‌های تهیه شده باید در سایه قرار گیرند و روی آن‌ها با چت‌های خیس پوشیده شود. بدین‌ترتیب لازم است نمونه‌ها تا زمانی که آزمایشگاه آن‌ها را منتقل کند، در شرایط خوب نگهداری شده تا دچار افت مقاومت نشوند.
در این مقاله به بررسی همه‌جانبه نکات و ویژگی‌هایی که ناظر باید در طول بتن‌ریزی به آن توجه داشته باشد، پرداختیم. همان‌طورکه در متن بالا مشاهده کردید، این نکات شامل نکاتی پیش از بتن‌ریزی، در زمان بتن‌ریزی و پس از آن بود. در پایان خوشحال می‌شویم با بیان نظرات و تجربیات مشابه خود در این زمینه، به بهبود و ارتقای دانش خوانندگان کمک کنید.
