اکسل کنترل کیفی چیست؟

اکسل کنترل کیفی طراحی شده که فایل آن در انتهای این مقاله بارگذاری خواهد شد، حاصل چندین سال تجربه به عنوان مدیر کنترل کیفی و تحقیق و توسعه در کارخانه بتن آماده است و تمام گزینه‌ها و آیتم‌های مورد نیاز در آن آمده است. بدین‌ترتیب آنچه در این اکسل تبیین می‌شود، به عنوان مرجعی عالی و قابل استناد است و شما می‌توانید با بهره‌گیری از آن و تکمیل آیتم‌های آن، تمام جوانب را سنجیده و کیفیت بتن را در مرحله نهایی تخمین بزنید.

بخش‌های اکسل کنترل کیفی

همان‌طور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، این فایل از سه بخش Guide، Main و Calibration تشکیل شده است.

• Guide: راهنمای استفاده از فایل اکسل
• Main: ورود اطلاعات
• Calibration: بخش اعمال ضریب کالیبراسیون جک

بخش Calibration

در این بخش، لازم است ضریب کالیبراسیون جک را در ستون اول نارنجی رنگ وارد کنید. زمانی که جک کالیبره می‌شود، دستگاهی را زیر جک قرار می‌دهند و زمانی که جک 10 تن را نشان دهد، ممکن است در واقعیت عدد دیگری باشد که آن دستگاه به ما نشان می‌دهد.

در واقع آنچه در این ستون وارد می‌شود، اعدادی است که از سمت دستگاه به ما ارائه می‌شود؛ برای مثال جک ما 10 تن را نمایش داده، ولی در واقع 9.85 تن نیرو اعمال شده است. در این میان، خطای اندازه‌گیری 0.15 خواهد بود که محاسبه می‌شود. سپس میانگین و ضرایب کالیبراسیون جک به صورت اتوماتیک محاسبه می‌گردد و در این زمان لازم است این اعداد را از روی گواهی کالیبراسیون جک خود وارد کنید.

بخش main

ستون‌های بخش main به ترتیب شامل:

• شماره نمونه
• شماره برگه (لازم به ذکر است بسیاری از کارخانه‌های بتن تفاوتی میان شماره نمونه و شماره برگه قائل نشده و هر دو را یکی می‌دانند)
• تاریخ نمونه‌گیری

• نام مشتری
• ساعت نمونه‌گیری (در صورتی که ساعت نمونه‌گیری را درج کرده باشید، می‌توانید دمای هوا را در آن ساعت خاص از google weather استخراج کرده و بررسی کنید نمونه‌گیری در چه دمایی انجام شده است)
• آدرس مشتری (جهت محاسبه مسافت حمل و…)
• راننده تراک میکسر (نام راننده تراکی که نمونه‌برداری از آن انجام شده است)
• اپراتور پمپ (باید به این نکته توجه داشته باشید که در بعضی شهرها از پمپ‌های اجاره‌ای استفاده می‌شود. از این رو بر مبنای شهر، امکان تغییر ستون‌ها وجود دارد)
• نمونه‌گیر یا تکنسینی که در کارخانه یا محل پروژه نمونه‌برداری را انجام می‌دهد
• تعداد قالب یا آزمونه‌ی نمونه‌برداری شده
• شماره بچینگ (برای مثال کارخانه بتن ممکن است 4 بچینگ داشته باشد و بتن تولیدی شما مربوط به بچینگ شماره 4 باشد. از این رو باید شماره بچینگ نوشته شود که در آینده امکان رجوع به آن وجود داشته باشد)
• متراژ سرویس (برای مثال متراژ این سرویس 5 متر بوده و این یعنی، تراک 5 متر بار را به محل اجرا انتقال داده است)
• تغییرات وزن (بررسی این موضوع از این جهت است که با توجه به تغییرات وزن به راحتی می‌توان خطای اپراتور را متوجه شد و درصدد اصلاح آن برآمد. برای مثال در تراک میکسر 5 متری، در صورتی که وزن مخصوص بتن روی 2400 تنظیم شده باشد، می‌تواند 12 تن باشد. همان‌طور که در تصویر زیر می‌بینید در این بخش 12 تن و 320 کیلو بوده که در این صورت 320+ کیلو تغییرات وزن نمایش داده شده است؛ یعنی اپراتور بچینگ 320 کیلو مصالح اضافه داخل این تراک میکسر جای داده و در صورتی که مقدار این عدد زیاد باشد، باید به دنبال خطای اپراتور برآمد)

• طرح اختلاط بتن
• اسلامپ اعلامی (معمولاً عدد این اسلامپ روی 11 است، چون بیشترین تلرانس را در استاندارد 6044 دارد)
• اسلامپ واقعی
• شکل ظاهری (این ستون شامل هر چیزی است که در ظاهر بتن اهمیت دارد و به طور معمول قابل رؤیت است)
• دمای بتن
• درصد هوای بتن تازه
• عیار سیمان
• افزودنی بتن (در صورتی که مواد افزودنی را به مخلوط بتنی اضافه کردید، لازم است ستونی را به آن اختصاص دهید. برای مثال اگر دو کیلوگرم ابر روان کننده بتن رادون شرکت رامکا در هر متر مکعب استفاده نمودید، حتماً باید عدد 2 را درج کنید یا اگر از دیگر افزودنی‌ها استفاده نمودید، به میزان اضافه شدن آن، عدد آن را اضافه کنید)
• کد سربرگ (بسته به کارخانه بتن و روال موجود در کارخانه، این ستون قابل حذف یا اضافه شدن است)
• توضیحات (این ستون اهمیت زیادی دارد، چرا که در هر پروژه‌ای نکاتی وجود دارد که لازم است به آن پرداخته شود؛ برای مثال در صورتی که مصالح دانه‌ای خود را از معدن دیگری تهیه کرده‌اید، باید در این قسمت، تغییر منبع را درج کنید تا در آینده امکان رجوع به آن را داشته باشید)
• مقاومت درخواستی بتن (در این ستون به صورت اتوماتیک مقاومت درخواستی بر حسب مگاپاسکال بیان شده و نیازی به نگارش عددی نیست)
• مقاومت فشاری استوانه‌ای (این ستون به صورت اتوماتیک محاسبه می‌شود و نیازی به نوشتن مطلبی در آن نیست. توجه داشته باشید در صورتی که فیلدهای مربوط به این ستون سبز باشند، یعنی مقاومت‌ها پاس شده است)
• ضریب اطمینان (این ستون به این دلیل در اکسل کنترل کیفی درج شده تا اعلان‌های لازم را در اختیار شما بگذارد. برای مثال در صورتی که مقاومت 7 روزه شکسته شد، فیلد به رنگ قرمز در آمده و ضریب اطمینان به زیر یک رسید، باید روند را بررسی کنید و مشکلات را رفع نمایید)
• تاریخ آزمایش (این فیلد به صورت اتوماتیک از روی تاریخ نمونه‌برداری درج می‌شود)
• ابعاد نمونه (از آن‌‌جا که اعداد مرتبط با اعداد نمونه بسته به قالب در کارخانه‌های مختلف متفاوت است، اعمال این فیلد به صورت دستی انجام می‌شود)

بیشتر بخوانید: نرم افزار کنترل کیفیت بتن

• کد برگه آزمون (هر آزمون چه شماره‌ای داشته است)
• سن نمونه (در این‌جا می‌توانید میزان سن نمونه را تغییر دهید. برای مثال در این‌جا دو تا 7 روز و سپس 2 تا 28 روز درج شده است. شما می‌توانید سن 3 روزگی را اضافه کنید و…)
• وزن نمونه‌ها بر حسب گرم
• حداکثر بار وارده بر حسب تناژ از روی جک
• سطح بارگذاری (این فیلد روی دو عدد آخر ابعاد نمونه و به صورت اتوماتیک محاسبه می‌شود)
• حجم نمونه (با توجه به ابعاد به صورت اتوماتیک محاسبه می‌شود)
• وزن مخصوص (با توجه به وزن و حجم به صورت اتوماتیک محاسبه می‌شود)
• نیروی تصحیح شده (نیروی جک با توجه به ضرایب کالیبراسیون جک)
• مقاومت فشاری مکعبی
• مقاومت فشاری استوانه‌ای (محاسبه این بخش به صورت اتوماتیک و از روی مقاومت فشاری مکعبی است)

دانلود فایل: اکسل کنترل کیفی

البته در بخش main، ستون‌های دیگری هم وجود دارد؛ ستون‌هایی چون درصد مقاومت 3 روزه به 28 روزه، 3روزه به 7 روزه و 7 روزه به 28 روزه و نسبت اسلامپ اعلامی که برای امور پژوهشی و… کاربرد دارد و به راحتی قابل حذف و اضافه شدن است. به خاطر داشته باشید این کامل‌ترین و بی‌نقص‌ترین فایل اکسل جهت ورود اطلاعات نیست. از این رو از شما خواهشمندیم با بیان نظرات خود در انتهای این صفحه به ما کمک کنید تا این فایل را از نظر کیفی ارتقا بخشیم.

نوشته اکسل کنترل کیفی: روشی آسان برای انجام کنترل کیفی اولین بار در حسین برزگر. پدیدار شد.

معتبرترین سایت دانلود و یافتن استاندارد محصول

برای جستجو و بارگیری استاندارد محصول، لازم است وارد سایت سازمان ملی استاندارد ایران شوید.

در این صفحه، در صورتی که شماره استاندارد را داشته باشید، می‌توانید در فیلد شماره استاندارد، شماره را وارد کرده و روی جستجو کلیک کنید. در این صورت، بدون شک استاندارد مطلوب خود را خواهید یافت؛ برای مثال استاندارد شماره 6044 برای بتن آماده است. همان‌طور که در تصویر ذیل می‌بینید با وارد کردن این شماره در قسمت مربوط و کلیک روی تب جستجو، این پنجره نمایش داده می‌شود.

برای دانلود استاندارد محصول، روی لینک مشاهده جزئیات کلیک کنید. در این صورت، وارد صفحه اختصاصی استاندارد خواهید شد و می‌توانید اطلاعات مربوط به استاندارد را به طور کامل مشاهده کنید. این اطلاعات شامل: شماره استاندارد، موضوع استاندارد، سال تصویب استاندارد، رسته یا گروه استاندارد و وضعیت استاندارد است.

برای مثال در تصویر زیر مشاهده می‌کنید در بخش مشاهده جزئیات استاندارد بتن آماده، شماره استاندارد 6044، با موضوع بتن آماده، سال تصویب 1397 نمایش داده شده و رسته آن در بخش ICS شماره‌گذاری شده و وضعیت آن معتبر است. بدین‌ترتیب در صورتی که استانداردی باطل شده باشد، در قسمت مشاهده جزئیات نمایش داده می‌شود.

همان‌طور که در تاریخچه ویرایش استاندارد بتن آماده مشاهده می‌کنید، این استاندارد برای آخرین بار سال 1397 ویرایش شده، نسخه قبلی آن برای 1394 است و نسخه قبل‌تر آن برای سال 1388 است.

در صورتی که روی تب دانلود فایل کلیک کنید، وارد pdf استاندارد محصول خواهید شد. در این‌جا هم اطلاعاتی وجود دارد که لازم است درباره آن توضیحاتی ارائه شود.

INSO مخفف iran national standards organization است. در طرفین، شماره استاندارد درج شده و در گوشه سمت چپ بیان شده که این استاندارد از روی استاندارد ASTM C94 نسخه 2017 نوشته شده است.

در قسمت پیشگفتار منبع و مأخذی که برای تببین استاندارد مورد استفاده قرار گرفته، توضیح داده شده و روی این مسأله تأکید شده که ASTM C94 نسخه 2017 منبع است.

 متأسفانه در کشور ما بسیاری از استانداردها ترجمه استاندارد انگلیسی است. در واقع کشورهای اروپایی و آمریکایی تحقیقات و آزمون‌های مرتبط با استاندارد هر محصول را انجام داده و در ایران تحقیقات دامنه‌دار آن‌ها ترجمه می‌شود. به امید روزی که مرکز پژوهشی قوی در زمینه استاندارد در ایران پایه‌گذاری شود و تحقیق و انجام آزمایش در حوزه استانداردها را در دستور کار خویش قرار دهد.

همان‌طور که در مقاله «روش یافتن استاندارد محصول» مشاهده کردید در این پنجره با شماره استاندارد، مراحل جستجو و دانلود را ادامه دادیم. حال اگر از شماره استاندارد اطلاعی نداشتید، چه کاری باید انجام داد؟ شما می‌توانید با درج موضوع در فیلد موضوع استاندارد، در مسیر عملیات جستجو و دانلود قرار بگیرید.

برای مثال در صورتی که کلمه «بتن» را در فیلد موضوع بزنید، استانداردی مربوط به سال 64 در رابطه با بتن مشاهده خواهید کرد و می‌توانید بر اساس روشی که گفته شد، آن را بارگیری کنید.

 برای جستجوی دقیق‌تر می‌توانید فیلدهای سال تصویب، ICS (شماره طبقه‌بندی استاندارد بر مبنای استانداردهای بین‌المللی)، رشته و وضعیت را کامل کرده و بر اساس گزینه‌هایی که در اختیار شما قرار گرفته، نتایج را فیلتر کنید.

اما برای جستجوی استانداردها، صفحه دیگری با آدرس اینترنتی ISON.isiri.gov.ir وجود دارد که شیوه جستجو در آن آسان و کاربردی است. با ورود به این صفحه، لازم است روی “جستجوگر منابع و موضوعات پیشنهادی تدوین استانداردهای ملی” کلیک کنید تا به نتایج بهتری دست یابید.

با کلیک روی این لینک وارد صفحه دیگری خواهید شد. در این صفحه در فیلد منابع فارسی، برای مثال کلمه «بتن» را تایپ کنید و تب جستجو را کلیک نمایید.

بدین‌ترتیب در قسمت نتایج جستجو، منابع، عنوان فارسی و عنوان لاتین بیان می‌شود و حتی با عنوان لاتین می‌توانید جستجوی کامل‌تری داشته باشید. البته به خاطر داشته باشید در صفحه نتایج به دست آمده، صرفاً امکان جستجوی استاندارد را خواهید داشت و نمی‌توانید استاندارد را بارگیری کنید. برای بارگیری استاندارد، لازم است به صفحه‌ای که نشانی اینترنتی آن در ابتدای مقاله ذکر شد، وارد شده و شماره استاندارد را در فیلد مخصوص درج کرده و در نهایت آن را بارگیری کنید.

بسیاری اوقات استاندارد انگلیسی محصول را جستجو می‌کنید و به دنبال این موضوع هستید که آیا این استاندارد ترجمه شده یا خیر. در این مواقع به راحتی می‌توانید استاندارد را در قسمت منبع وارد کرده و روی تب جستجو کلیک کنید.

در این صورت در نتایج جستجو خواهید دید وضعیت استاندارد مورد نظرتان چگونه است. برای مثال در صورتی که استاندارد ASTM C39 را جستجو کنید، در قسمت وضعیت نتایج خواهید دید فارسی شده یا در دست تدوین است. این استاندارد در دست تدوین است و عنوان فارسی قابل جستجوی آن، «روش آزمون استاندارد تعیین مقاومت فشاری با آزمونه‌های استوانه‌ای بتن» است.

بنابراین دو روش کلی برای جستجوی استاندارد وجود دارد؛ روش اول اینکه در نشانی اینترنتی مذکور، شماره یا عنوان استاندارد محصول را درج کنید و روش دوم اینکه در جستجوگر گوگل، استاندارد مورد نظرتان را جستجو نمایید.

در صورتی که در جستجوگر گوگل عنوان انگلیسی استاندارد را جستجو کردید، می‌توانید بلافاصله به این صفحه وارد شوید و با درج عنوان انگلیسی و جستجوی آن به متن استاندارد – در صورتی که ترجمه شده باشد – دست یابید. همچنین در صورتی که عبارت فارسی را در گوگل جستجو کرده باشید، می‌توانید با ورود به این صفحه و درج عبارت فارسی آن را بارگیری کنید.

بیشتر بخوانید: دانلود جدیدترین استاندارد سیمان 389

نکته نهایی اینکه استانداردها و آیین‌نامه‌های مختلفی در دنیا وجود دارد که روش‌های دستیابی به آن متفاوت است. در مقاله «روش یافتن استاندارد محصول» تلاش شد روش بارگیری استاندارد ملی ایران بیان شود. امیدواریم با بررسی این مقاله به صورت جزئی، به اطلاعات کلی مورد نظر درباره بارگیری استانداردها و آیین‌نامه‌ها دست یابید. در صورتی که به دنبال روش دیگری برای بارگیری استانداردها و آیین‌نامه‌ها هستید، در بخش نظرات و پیشنهادات با ما در میان بگذارید.

نوشته روش یافتن استاندارد محصول: با چه روشی می‌توان به استاندارد محصول دست یافت؟ اولین بار در حسین برزگر. پدیدار شد.

ساختار ناحیه انتقال (ITZ)

به مرز بین سنگدانه و خمیر سیمان، منطقه گذار یا ناحیه انتقال (ITZ) گفته می‌شود. وقتی بتن تازه را متراکم می‌کنیم، اطراف سنگدانه‌های درشت لایه‌ای نازک یا فیلمی از آب تشکیل می‌شود که به دلیل بالا بودن نسبت آب به سیمان در ناحیه ITZ ایجاد می‌شود.

از سوی دیگر داخل توده خمیر سیمان، سه یون هیدروکسیل، کلسیم و آلومینات وجود دارد. این سه یون از حل شدن آلومینات کلسیم و سولفات کلسیمی موجود در سیمان به وجود می‌آیند. زمانی که این سه یون با هم شروع به واکنش می‌کنند، دو ساختار بلوری شکل در خمیر سیمان و ناحیه انتقال تشکیل می‌شود. این ساختارهای بلوری شکل، اترینگایت و هیدروکسید کلسیم هستند.

در قاعده‌ای کلی، ساختارهای بلوری شکل در مکان‌هایی که دارای آب بیشتری بوده و خلل و فرج بزرگ‌تری دارد، در سایزهای درشت‌تر تشکیل می‌شوند. بر این اساس، اطراف سنگدانه‌های درشت که آب بیشتری وجود دارد، ساختارهای بلوری شکل بزرگ‌تر تشکیل شده و مقاومت کاهش می‌یابد؛ اما با ادامه یافتن روند هیدراتاسیون سیمان، ساختارهای بلوری دیگری مانند C-S-H و نسل دوم اترینگات و هیدروکسید کلسیم ریزبلورتر تشکیل می‌شوند. این ساختارها خلل و فرج‌های موجود میان ساختارهای بلوری نسل اول را در ناحیه انتقال پوشش می‌دهند. به همین دلیل است که مقاومت بتن در ناحیه انتقال با افزایش سن بتن و بلوغ بتن افزایش پیدا می‌کند.

عوامل مؤثر بر مقاومت ناحیه انتقال

عاملی که باعث چسبندگی عناصر ناشی از هیدراتاسیون سیمان و سنگدانه بتن در ناحیه انتقال می‌شود، نیروی جاذبه واندروالسی است؛ درست همانند خمیر سیمان هیدراته شده. طبق تعریف نیروی جاذبه واندروالسی، در هر نقطه‌ که حفرات بزرگ‌تر و خلل و فرج بیشتر باشد، چسبندگی کاهش می‌یابد. برای همین است که نیروی جاذبه و چسبندگی در ناحیه انتقال کمتر است و ناحیه انتقال، ضعیف‌ترین نقطه در خمیر سیمان است. اما گاهی دیده شده میزان چسبندگی و مقاومت در ناحیه انتقال از خود توده خمیر سیمان و ملات بیشتر می‌شود. برای آنکه با عوامل مؤثر بر مقاومت ناحیه انتقال بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

کاهش فضاهای مویینه

کاهش فضاهای مویینه زمانی روی می‌دهد که ما در بتن از سنگدانه سیلیسی یا سنگدانه آهکی استفاده کنیم. در چنین مواقعی، خمیر سیمان با این سنگدانه‌ها واکنش داده و به این ترتیب در ناحیه انتقال، یک سری ساختارهای بلوری ایجاد می‌شود که خلل و فرج موجود در این ناحیه را می‌پوشاند. بنابر آنچه پیش از این گفته شد، سنگدانه سیلیسی در واکنش با خمیر سیمان، تولید ساختارهای بلوری سیلیکات کلسیم هیدراته و سنگدانه‌های آهکی تولید کربوآلومینات هیدراته می‌کنند. ادامه این واکنش‌ها طی مراحل هیدراتاسیون سیمان و تکمیل فرآیند عمل‌آوری، باعث می‌شود ناحیه انتقال از ساختارهای بلوری پر شده و مقاومت ناحیه انتقال افزایش یابد.

کاهش بلورهای هیدروکسید کلسیم

با تولید ساختارهای بلوری سیلیکات کلسیم هیدراته و کربوآلومینات هیدراته، مقدار بلور هیدروکسید کلسیم موجود در ناحیه انتقال کاهش یابد. بلورهای هیدروکسید کلسیم، بلورهای ضعیف با ساختار بلوری صفحه‌ای شکل بوده و به همین دلیل، دارای سطح جانبی کمی هستند. این موضوع باعث شده این بلورها از نیروی واندروالسی ضعیفی برخوردار باشند. از سوی دیگر بلورهای هیدروکسید کلسیم عمود بر سطح سنگدانه تشکیل می‌شوند که این مسأله استعداد ایجاد شکاف، شکست و ترک را در ناحیه انتقال افزایش می‌دهد. به همین دلیل کاهش مقدار این بلورها در ناحیه گذار باعث افزایش مقاومت می‌شود.

ریز ترک‌ها

علاوه بر فضاهای مویینه و ساختارهای بلوری که گفته شد، عامل دیگری که بر مقاومت ناحیه انتقال تأثیر دارد، وجود ریزترک‌ها در ناحیه انتقال است. توجه داشته باشید وجود ریز ترک‌ها در ناحیه انتقال به عوامل زیادی مانند اندازه و دانه‌بندی سنگدانه‌ها، مقدار سیمان، نسبت آب به سیمان، درجه تراکم بتن، سابقه حرارتی بتن، شرایط عمل‌آوری و… وابسته است. برای مثال اگر بتنی که متراکم می‌کنیم دارای دانه‌بندی مناسبی نباشد، اطراف سنگدانه‌های درشت، بخصوص زیر آن فیلمی ضخیم از آب تشکیل می‌شود. ایجاد این لایه ضخیم از آب به خاطر تمایل به جداشدگی و آب‌انداختگی مخلوط بتن تازه است. حال چنین تصور کنید در شرایط گفته شده، Dmax سنگدانه‌ها بیشتر باشد. این مسأله باعث افزایش بیشتر ضخامت فیلم آب اطراف سنگدانه خواهد شد.

با ضخیم‌تر شدن فیلم آب، ناحیه انتقال ضعیف و ضعیف‌تر شده و میزان حساسیت آن نسبت به تنش‌های کششی داخل بتن بیشتر می‌شود. این تنش‌ها که ناشی از تغییر مکان نسبی، جانبی میان خمیر سیمان و سنگدانه است، در مراحل سرد و سخت شدن بتن ایجاد می‌شود و باعث حساس‌تر شدن ناحیه انتقال می‌گردد. توجه داشته باشید در نهایت ضعف ناحیه انتقال و وجود تنش‌های کششی باعث ایجاد ترک می‌شود.

دقت داشته باشید این ریز ترک‌ها در صورت عدم دقت در زمان ساخت بتن و پیش از اینکه بتن بارگذاری شود، در ناحیه انتقال به وجود آمده است و پس از بارگذاری، تنها سایز آن‌ها بزرگ‌تر شده و بر تعداد آن‌ها افزوده می‌شود.

تأثیر ناحیه انتقال بر خواص بتن

ناحیه انتقال، ضعیف‌ترین حلقه در زنجیره بتن است. به عبارت دیگر، عامل محدود کننده مقاومت در بتن ناحیه انتقال است. همین موضوع باعث شده مقاومت بتن در زمان شکست، در تنشی پایین‌تر از مقاومت نهایی سیمان و سنگدانه قرار داشته باشد.

همان‌طور که گفته شد، تشکیل ریزترک‌های ناحیه انتقال در زمان ساخت بتن امری اجتناب‌ناپذیر است. از سوی دیگر برای گسترش تعداد و اندازه آن‌ها، نیاز به انرژی فشاری بالایی نیست. کسانی که در آزمایشگاه‌ها کار کرده‌اند، متوجه شده‌اند وقتی بتن نمونه زیر جک قرار می‌گیرد، در مقدار فشار 40 تا 70 درصدی مقاومت نهایی، مقدار تنش ثابت می‌شود، در حالی که جک همچنان در حال پایین آمدن است.

در واقع در این نقطه، ترک‌های موجود در ناحیه انتقال شروع به گسترش اندازه و تعداد کرده و بتن در حال کرنش است. این موضوع نشان می‌دهد بتن رفتار ارتجاعی ندارد، حال آنکه عناصر تشکیل‌دهنده بتن – یعنی خمیر سیمان (ملات) و سنگدانه – به تنهایی رفتار ارتجاعی دارند.

حال اگر تنش را به بیش از 70% مقاومت نهایی بتن افزایش دهیم، تمرکز تنش درون حفرات موجود در خمیر سیمان افزایش یافته و این حفره‌ها نیز تبدیل به ترک می‌شوند. با افزایش تنش، این ترک‌ها گسترش یافته و به سمت ترک‌های ناحیه انتقال رشد می‌کنند تا در نهایت به آن‌ها می‌پیوندند. زمان رسیدن این دو نوع ترک به هم، زمان شکست در بتن است که با نام نقطه شکست شناخته می‌شوند.

توجه داشته باشید ایجاد ترک‌ها در خمیر سیمان، در اثر تنش کششی بسیار کمتری نسبت به تنش فشاری اعمال شده به بتن ایجاد می‌شود. همین موضوع باعث شده خمیر سیمان دارای مقاومت کششی بسیار کمتری نسبت به مقاومت فشاری باشد.

بیشتر بخوانید: انواع ترک در بتن

نقش ناحیه انتقال در مدول ارتجاعی و سختی بتن

در مواد مرکب، هرقدر هم که سختی و مدول ارتجاعی عناصر سازنده بالا باشند، اگر پل ارتباطی این عناصر ضعیف باشد. مدول ارتجاعی کلی ماده مرکب پایین میاد. از آن‌جا که بتن نیز ماده‌ای مرکب است، وجود ناحیه انتقال به عنوان ناحیه ضعیف -به خاطر ریزترک‌ها و حفرات- مانع از انتقال مناسب تنش بین عناصر بتن می‌شود.

همین موضوع باعث شده تا مدول ارتجاعی و سختی بتن از مدول ارتجاعی و سختی عناصر سازنده آن کمتر باشد. همچنین این موضوع باعث شده تا در آتش‌سوزی‌ها شاهد کاهش سریع‌تر مدول ارتجاعی بتن نسبت به مقاومت فشاری آن باشیم.

تاثیر ناحیه انتقال بر دوام بتن

طبق یک رابطه کلی، نفوذپذیری با دوام رابطه عکس دارد؛ یعنی هر چه نفوذپذیری بتن بیشتر باشد، دوام بتن کمتر است. دلیل این موضوع امکان نفوذ بیشتر عوامل مخرب شیمیایی همراه با آب به درون عنصر متخلخل است. بنابراین، هر قدر ناحیه انتقال به خاطر خلل‌وفرجی که در آن وجود دارد ضعیف‌تر و نفوذپذیرتر باشد، دوام بتن کاهش می‌یابد. برای افزایش دوام، راهکارهای بسیاری وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها برای داشتن بتنی بادوام و آب‌بند به شرح زیر است.

• کاهش مقدار Dmax: کاهش Dmax باعث می‌شود تا مقدار سنگدانه‌های درشت کاهش یافته و به این ترتیب، ضخامت فیلم آب اطراف سنگدانه درشت کمتر شود.
• استفاده از مواد پوزولانی: استفاده از پوزولان‌ها باعث تشکیل C-S-H در ناحیه انتقال می‌شود. به این ترتیب، مقدار مقاومت در این ناحیه افزایش یافته و مقاوم‌تر از توده ملات می‌شود.

در نهایت باید بگوییم بهترین راه برای شناخت دقیق بتن و تحلیل رفتار آن، شناخت ساختار بتن آن است و برای شناخت ساختار بتن، بررسی ریزساختاری آن و کسب شناخت کافی نسبت به آن به شما کمک بسیاری می‌کند. خوشحال می‌شویم با قرار دادن نظرات خود در انتهای این مقاله، ما را در روند بهبود مقاله همراهی کنید.

نوشته ناحیه انتقال در بتن (ITZ): اتصال بتن خمیر سیمان و سنگدانه اولین بار در حسین برزگر. پدیدار شد.