ویبره و تراکم بتن: سیر تا پیاز نکات اجرایی

همان‌طور که می‌دانید منظور از ویبره زدن، متراکم کردن بتن است و این یعنی حذف یا کاهش حباب هوایی که به صورت غیر عمد در بتن به وجود می‌آید؛ نه حباب هوایی که به طور عمدی و با هدف افزایش دوام به مخلوط بتن اضافه می‌شود. در مقاله «ویبره و تراکم بتن» بر آن هستیم شما را با نکات اجرایی مربوط به ویبره زدن آشنا نموده و اصول و استانداردهای آن ‌را بیان کنیم. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

3 روش افزایش تراکم

• تحت فشار قرار دادن بتن: این روش عموماً برای متراکم کردن بتن در کارهای پرسی استفاده می‌شود.
• ضربه زدن: روش تخماق زدن، معمولاً در کارهای ساختمانی استفاده می‌شود. در این روش با چکش به بدنه قالب ضربه می‌زنند.
• لرزش: با لرزاندن می‌توان بتن را متراکم کرد. لرزاندن بتن با بکارگیری انواع لرزاننده‌های داخلی و خارجی انجام می‌شود. لرزاننده‌های داخلی برای متراکم کردن بتن مناسب‌تر است، در حالی که لرزاننده‌های خارجی بیشتر برای مقاطع نازک استفاده می‌شود. در واقع از آن‌جا که در این مقاطع نمی‌توان لرزاننده‌ی داخلی را داخل مقطع بتنی قرار داد، مسئولین پروژه مجبورند جهت متراکم‌سازی از ویبره بدنه یا همان لرزاننده خارجی استفاده کنند.

نکاتی درباره لرزاننده‌های داخلی و خارجی

لرزاننده‌های داخلی بر اساس قطر از 2 سانتی‌متر تا 17.5 سانتی‌متر متغیرند و به 5 گروه تقسیم می‌شوند که در جدول ت 7-3 آیین‌نامه آبا به طور کامل به محدوده مشخصات لرزاننده‌هاي داخلي و عملكرد آن‌ها پرداخته شده است.

در لرزاننده‌های خارجی، نوع و محل اتصال لرزاننده به قالب بسیار حائز اهمیت است. این لرزاننده‌ها دارای حداکثر شعاع تأثیرگذاری 30 سانتی‌متر هستند؛ یعنی برای دیوارهایی با حداکثر ضخامت 60 سانتی‌متر مناسبند؛ به طوری که در صورت استفاده از ویبره بدنه در دو طرف دیوار، می‌توان از این لرزاننده‌ها برای متراکم‌سازی بتن استفاده کرد. در واقع اگر دیوار از 60 سانتی‌متر بیشتر باشد، برای متراکم کردن هسته مرکزی باید از لرزاننده‌های داخلی استفاده نمود.

بیشتر بخوانید: دانلود آیین نامه بتن ایران (آبا)

نکات اجرایی مربوط به ویبره و تراکم بتن

مبحث نکات اجرایی مربوط به ویبره زدن را با طرح سؤالات مهمی که اغلب افراد با آن روبه‌رو هستند، ادامه می‌دهیم.

• چه مقدار ویبره را درون بتن فرو ببریم؟ ویبره باید به اندازه‌ای داخل بتن فرو رود که مطمئن شویم آن ضخامت به تراکم کافی رسیده است، اما در صورت وجود لایه زیرین، به استناد آیین‌نامه، ویبره باید بین 5 تا 10 سانتی‌متر داخل لایه‌ی زیرین فرو برده شود تا دو لایه‌ی رویی و زیرین کاملاً به هم دوخته شوند.
• فاصله نقاط فرو بردن ویبره چقدر است؟ به طور کلی دو فاصله مهم قابل تعریف است؛ یکی فاصله نقاط فرو بردن ویبره از یکدیگر و دیگری فاصله نقطه فرو بردن ویبره تا سطح قالب.
  فاصله فرو بردن نقاط ویبره نسبت به هم: این فاصله معادل 1.5 برابر شعاع تأثیر ویبره است.
  فاصله ویبره تا قالب: این فاصله برابر با 75% شعاع تأثیر ویبره است.
  توجه داشته باشید ویبره‌های موجود در بازار معمولاً در گروه دوم قرار می‌گیرند. شعاع تأثیرگذاری گروه دوم حدود 20 تا 25 سانتی‌متر است؛ بدین معنا که فاصله بین نقاط فرو بردن طبق ویبره‌های عرف موجود در بازار، حدود 30 الی 40 سانتی‌متر بوده و فاصله بین نقطه فرو بردن ویبره و قالب حدود 18 تا 19 سانتی‌متر است. در پروژه‌های اجرایی باید دقت شود فواصل ویبره بیشتر از این نشده تا تراکم با مشکل روبه‌رو نشود.

• ویبره را چطور باید در بتن فرو برد تا باعث تراکم بتن شود؟ ویبره باید کاملاً عمودی در بتن فرو رود و فروبردن افقی یا مایل آن در بتن کاملاً ممنوع است. در این میان برخی با ویبره بتن را جابجا می‌کنند که اساساً کار اشتباهی است.
• وقتی ویبره به طور اصولی و عمودی در بتن فرو برده شد، چه مدت زمانی باید آن را نگه داشت تا تراکم بتن به صورت کامل انجام شود؟ ویبره باید به اندازه‌ای در بتن نگه داشته شود که ویبره‌زن متوجه شود تراکم بتن به طور کامل انجام شده است. حال سؤال این‌جاست که چطور متوجه شویم تراکم بتن به طور کامل انجام شده است؟ در پاسخ باید گفت پایان خروج حباب هوای بتن با شروع رو زدگی شیره بتن همراه است؛ یعنی وقتی شیره بتن را می‌زند، نشانه این است که بتن کاملاً متراکم شده و حباب هوای آن کاملاً خارج شده است. در این مرحله است می‌توان ویبره را از بتن خارج نمود. بیرون‌زدگی شیره بتن و مشاهده آن در سطح، بسته به کارایی بتن، معمولاً بین 5 تا 25 ثانیه طول می‌کشد.

نکات اجرایی زمان خارج کردن ویبره از بتن

هنگام بیرون کشیدن ویبره از داخل بتن باید دو نکته ذیل را در نظر داشته باشید.

• ویبره باید به صورت کاملاً عمودی از محل خود خارج شود.
• ویبره نباید یکدفعه از بتن بیرون کشیده شود، بلکه باید به آرامی آن را از بتن خارج نمود؛ زیرا ممکن است Gap در بتن ایجاد شده و به این ترتیب مقاومت بتن کاهش یابد.

داشتن دستگاه ویبره جایگزین برای تراکم بتن

لازم است همیشه یک دستگاه ویبره جایگزین در پروژه داشته باشید، چون دستگاه‌های ویبره معمولاً خراب می‌شوند. بنابراین داشتن یک دستگاه ویبره جایگزین، مانع از فاصله افتادن بین ویبره زدن در بتن شده و از ایجاد درز سرد در بتن جلوگیری می‌کند. در حال حاضر می‌توان از دستگاه‌های ویبره برقی به عنوان دستگاه ویبره جایگزین استفاده کرد. این دستگاه‌ها جایگزین مناسبی برای دستگاه‌های سنگینی است که با سوخت فسیلی کار می‌کنند و جابجایی آن‌ها به سختی انجام می‌شوند.

بیشتر بخوانید: تعداد نمونه مورد نیاز بتن

نمای ظاهری بتن

در بحث متراکم کردن بتن، کیفیت نمای ظاهری و زیبایی بصری از نظر دوام و آب‌بندی اهمیت بالایی دارد، بنابراین متراکم کردن نواحی نزدیک قالب بسیار حائز اهمیت است. رعایت نکات زیر در زمان ویبره زدن نواحی نزدیک قالب باعث می‌شود تراکم در این نواحی کیفیت مناسب‌تری داشته باشد.

1. توجه داشته باشید شیره بتن از درز بین قالب‌ها خارج نشود و باعث خرابی سطح نگردد.
2. ویبره نباید به بدنه قالب (سطح قالب) یا به سطح میلگرد بچسبد.

ویبره مجدد

ویبره مجدد (REVIBRATION)، یکی از موضوعات مهم در مبحث ویبره زدن است. در ویبره مجدد یکبار بتن را ویبره کرده و پس از گذشت زمانی، مجدداً بتن را پیش از زمان گیرش اولیه ویبره می‌کنند. این عمل باعث می‌شود ترک‌های ناشی از نشست خمیری در بتن کاهش یابد.

در این مقاله سعی شد ضمن توضیح انواع روش‌های افزایش تراکم بتن، به بررسی قوانین و نکات اجرایی ضروری لحظه ویبره زدن و قبل و بعد آن در قالب سؤالات متداول پرداخته شود. همچنین اهمیت انجام عملیات ویبره و تراکم مجدد بتن و اصول داشتن بتنی با زیبایی بصری بالا نیز مورد بررسی قرار گرفت. در انتها خوشحال می‌شویم با ارائه نظرات خود در پایین صفحه، ما را در بهبود بیشتر این مقاله یاری رسانید.